Rekabet Kurumu (“Kurum”) geçtiğimiz günlerde 2023 Yılı Faaliyet Raporunu (“Rapor”) yayımladı. Bu yazımızda, Rapor ile ortaya konulan istatistikleri sektörel kırılımları da ele alarak inceledik ve bazı istatistikleri geçmiş yıllar ile karşılaştırmalı şekilde yorumladık.
Sonuçlandırılan Toplam Dosya Sayısı
Kurum tarafından sonuçlandırılan toplam dosya sayısı, 2022 yılında 342 iken, 2023 yılında bu sayı 370'e yükselmiştir. Bu, %8.2 oranında bir artışa işaret etmektedir. 2023 yılında sonuçlandırılan 370 dosyanın 217’sinin birleşme/devralma işlemlerine, 145’inin rekabet ihlallerine ve 8’inin menfi tespit/muafiyet başvurularına ilişkin olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca, 2023 yılında 61 soruşturmanın tamamen kapatıldığı ve bu kategoride de ciddi bir artış olduğu gözlenmiştir.
Tamamlanan soruşturmaların sektörel dağılımı bakımından 21 dosyayla kimya ve madencilik sektörü, 12 dosya ile gıda endüstrisi ve 9 dosya ile makine endüstrisi öne çıkmaktadır. Bu üç sektöre yönelik incelemeler tamamlanan soruşturmaların yaklaşık %70’ine tekabül etmektedir.
Rekabet İhlali Dosya Sayısı
2022 yılında 78 olan rekabet ihlali dosya sayısı, 2023 yılında %85,9 oranında artarak 145'e yükselmiştir. Bu artış, Kurumun rekabet ihlallerine yönelik denetimlerinin arttığını göstermektedir.
Raporda, Rekabet ihlali kararlarına ilişkin 145 adet dosyadan; 28 tanesinin önaraştırma dosyası olduğu, 117 dosyanın ise soruşturmalara ilişkin olduğu belirtilmektedir. 28 ön araştırma dosyasının 25’inde iddiaların reddedildiği ifade edilmektedir. 117 adet soruşturma dosyasının 12 tanesinde ceza uygulanmazken, 28 adet dosyanın taahhütle sonlandırıldığı ve 68 dosyanın ise uzlaşma ile sonlandırıldığı görülmektedir.
Muafiyet/Menfi Tespit Başvuruları
Raporda, 2023 yılında sonuçlandırılan 370 dosyadan 8’inin muafiyet/ menfi tespit başvurularına ilişkin olduğu görülmektedir. Otomotiv ve taşıtlar sektörünün öne çıktığı muafiyet/menfi tespit başvurularından yalnızca 2’si menfi tespit kararıyla sonuçlanırken diğer 6 başvurunun 4’ünde anlaşmanın bireysel muafiyetten yararlandığı kararı alınmıştır. Başvurulardan birisinde koşullu muafiyet kararı verilirken, bir başvuru ise grup muafiyeti yönünde değerlendirmeyle sonuçlanmıştır.
Birleşme/Devralma İşlemleri
Raporda Rekabet Kurulunun (“Kurul”) 2023 yılında 217 adet birleşme/devralma işlemini incelediği belirtilmektedir. Bu sayı, 245 işlemin incelendiği 2022 yılına göre %11.4 oranında bir azalmaya işaret etmektedir.
2023 yılında incelenen birleşme/devralma işlemlerinden 184 işleme koşulsuz, 3 işleme de koşullu izin verildiği belirlenirken 30 adet işlem kapsam dışı ya da eşik altı olarak değerlendirilmiştir.
Birleşme ve devralma kararlarının sektörel dağılımı bakımından bilişim teknolojileri ve platform hizmetlerinin 45 dosyayla açık farkla en çok karara konu olan sektör olduğu ve bu sektörü kimya ve madencilik, sağlık hizmetleri ile otomotiv ve taşıtlar sektörlerinin izlediği görülmektedir.
2022 yılında yapılan mevzuat değişikliklerini takiben “teknoloji teşebbüsü” olarak kabul edilen teşebbüslerin devralmasına ilişkin işlemlerin ciro eşiklerinden bağımsız olarak incelenmesine başlandığı ve bu durumun Kurulun daha çok birleşme/devralma işlemini incelemeye başladığı bilinmektedir. Nitekim, bilişim teknolojileri ve platform hizmetlerinin birleşme ve devralma incelemeleri kapsamında açık ara farkla en çok incelenen sektör olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, 2023 yılında incelenen toplam birleşme/devralma işlemi sayısının azalmasının ardında makroekonomik sebepler başta olmak üzere artan inceleme sürelerinin de etkili olabileceği değerlendirilmektedir.
Yerinde İnceleme Görevlendirme Sayısı
Yerinde inceleme görevlendirme sayısı, 2022 yılında 831 iken, 2023 yılında %97.6 oranında artış göstererek 1642'ye ulaşmıştır. Bu sayının 2020 yılında 502, 2021 yılında ise 653 olduğu da önemle belirtilmelidir.
Kurumun yerinde inceleme görevlendirme sayısındaki büyük artış ve Kurumun dünyadaki diğer rekabet otoritelerine göre çok daha fazla sayıda yerinde inceleme gerçekleştirdiği hususu göz önüne alındığında; yerinde incelemeler sırasında bilgi, belge, cihaz ve iletişimleri incelenen teşebbüslerin ve teşebbüs çalışanlarının hukuki menfaatlerine sağlanan koruma bakımından soru işaretlerinin doğduğu değerlendirilmektedir.
2023 Yılında Uygulanan İdari Para Cezaları
2023 yılında Kurum tarafından 4. ve 6. Maddenin ihlali olarak esastan verilen idari para cezaları, toplamda 1.900.675.663 TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle ve RKHK’nın 17. maddesi kapsamında nispi olarak uygulanan cezaların da yüksek tutarlara ulaştığı görülmektedir:
Rekabet İhlali (4. Madde İhlali): 1.799.182.282 TL
Rekabet İhlali (6. Madde İhlali): 101.493.381 TL
Yerinde İncelemenin Engellenmesi: 267.887.916 TL
Nispi İdari Para Cezaları: 492.203.349 TL
Sonuç
Rapor, Kurumun faaliyetlerinin ve incelemelere tabi olan rekabet hukuku konuları ile sektörlerin sayısal olarak artmaya ve çeşitlenmeye devam ettiğini göstermektedir. Özellikle Kurum tarafından yerinde incelemeler ve yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle ceza uygulanan dosya sayısı ile teşebbüslerin uzlaşma ve taahhüt başvurularındaki artışın önemli olduğu düşünülmektedir. Öte yandan, Raporda yer alan 2023 yılının işgücü piyasaları bakımından oldukça önemli bir yıl olduğuna dair değerlendirme de dikkat çekicidir.
Son olarak, yakın zamanda RKHK’da yapılan değişiklikler ile birinci yazılı savunma sürecinin kaldırılması ve soruşturmalarda Kurumun ek yazılı görüş sunabileceği hallerin sınırlandırılması karşısında soruşturma sürelerinin kısalması, son yıllarda Kurumun personel sayısının büyük oranda artırılması ve bilişim altyapısının güçlendirilmesi ve teknoloji teşebbüslerinin devralınmasına yönelik işlemlerin ciro eşiğinden bağımsız olarak bildirime tabi kılınması gibi gelişmeler ışığında artış trendinin devam edeceği düşünülmektedir.
Σχόλια