Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”) 14.12.2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Yakın dönemde Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda (“Kanun”) yapılan değişikliklere paralel düzenlemeler içeren Değişiklik Yönetmeliği 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Değişiklik Yönetmeliği ile düzenlenen konulara aşağıda ayrı başlıklar altında yer verilmiştir.
I. “Büyük Ölçekli İşletme” ve “Otuz Gün İçinde Bozulabilen Tarım Ve Gıda Ürünü” Tanımları
Değişiklik Yönetmeliği ile, Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmeliğe (“Yönetmelik”) “büyük ölçekli işletme” ve “otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünü” tanımlarının eklendiği görülmektedir.
Buna göre, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliğinde belirtilen orta ölçekli işletme sınırını aşan perakende işletmeler büyük ölçekli işletme olarak nitelendirilmiştir. Otuz içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünleri bakımından ise otuz günlük sürenin başlangıcında üretim tarihinin esas alınacağı belirtilmiştir.
Aşağıda yer verildiği üzere, Değişiklik Yönetmeliği ile otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin sipariş koşullarına, sipariş iptallerine, iadesine, bu ürünlerin bozulmasına ve zayi olmasına ilişkin kurallar getirilmiştir. Ayrıca, büyük ölçekli işletmelerin ticari ilişkilerinden kaynaklanan ödemeleri gerçekleştirilmesi için azami süreler öngörülmüştür.
II. Tedarik Zincirinde Haksız Ticari Uygulamalar
Değişiklik Yönetmeliğinin getirdiği önemli düzenlemelerden biri de Yönetmeliğe “haksız ticari uygulama” tanımının eklenmesi ve haksız ticari uygulamaların yasaklanmasıdır.
Haksız ticari uygulamalar, Yönetmeliğin 4. maddesinde “üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetler” olarak tanımlanmıştır.
Bu kapsamda aşağıdaki tabloda yer verilen uygulamaların her durumda haksız ticari uygulama olarak kabul edileceği düzenlenmiştir. Tabloda, bu haksız ticari uygulamalar için Kanunun 6. ve 18. Maddeleri uyarınca uygulanacak olan idari para cezası tutarlarına da yer verilmiştir.
Ayrıca, Kanunda, yukarıdaki tabloda yer verilen uygulamaların bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için bir önceki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
Öte yandan, Değişiklik Yönetmeliği ile ,
İdari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetleri yansıtmak,
Nesnel ölçütlere dayanan aykırılık hallerinde uygulanacak hükümlere sözleşmede yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle, ürünlerin listeden çıkarılması, sipariş edilen ürün miktarının azaltılması, bu ürünlere ilişkin pazarlama ya da kampanya benzeri hizmetlerin durdurulması veya mali yükümlülük getirilmesi gibi ticari misillemelerde bulunmak,
İşletme ölçeği ile ürün ve faaliyetlerine ilişkin esaslı hususlarda gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunarak karşı tarafın zararına sebep olmak,
Azami fiyatları tarifeyle belirlenen hızlı tüketim malları hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerini tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra satılamadığı gerekçesiyle iade etmek
gibi uygulamaların da haksız ticari uygulama olarak kabul edileceği düzenlenmiştir. Ancak, mevcut durumda, bu uygulamalar için Kanunda bir idari para cezası öngörülmemiştir.
III. Üretici, Tedarikçi Ve Perakende İşletmeler Arasındaki Ticari İlişkilerden Kaynaklanan Ödemelere İlişkin Süreler
Değişiklik Yönetmeliği ile Yönetmeliğin 5. maddesi de değiştirilmiş ve üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklanan ödemelerin gerçekleştirilmesi için azami süreler belirlenmiştir.
Bu kapsamda, alacaklı ve borçlu konumundaki işletmelerin ölçeklerine ve tarım ve gıda ürünlerinin türüne bağlı olarak, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklanan ödemelerin gerçekleştirilmesi gereken azami süreler aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:
Yukarıdaki tabloda yer verilen durumların haricindeki durumlarda, otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi kırk beş günü geçemez.
Ayrıca, yukarıda yer verilen sürelerin, ürünlere ilişkin teslim veya mülkiyetin devri tarihlerinden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanacağı düzenlenmiştir.
IV. Zincir Mağazalardan Tıbbi Beslenme Tedavisi Gerektiren Hastalıklara Yönelik Gıda Ürünü Satışı
Değişiklik Yönetmeliği ile Yönetmeliğin 11. maddesine eklenen hüküm ile ise, Ticaret Bakanlığına, şube sayısı iki yüzden fazla olan zincir mağazalara, iki yüz elli metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirme yetkisi tanınmıştır.
V. Yemek Kartı Hizmetlerine İlişkin Ödeme Süresi
Değişiklik Yönetmeliği yürürlüğe konulan başka bir hüküm ile ise, işverenlerce yemek kartı hizmeti veren kuruluşlara yapılacak ödemeler ile bu kuruluşların anlaşmalı perakende işletmelere yaptığı ödemelerinin süresinin 30 günü aşamayacağı düzenlenmiştir. Buna göre, 30 günlük süre ilgililerce düzenlenen fatura tarihinden itibaren başlayacaktır.
VI. Ödemelerin “Fatura veya Fatura Yerine Geçen Belge” Karşılığında Yapılacağına İlişkin Düzenleme
Son olarak, Değişiklik Yönetmeliği uyarınca Yönetmeliğin 12/C maddesine yapılan ekleme ile, azami fiyatları tarifeyle belirlenen hızlı tüketim mallarının temini karşılığında üreticilere ve tedarikçilere yapılacak ödemelerin “fatura veya fatura yerine geçen belge” karşılığında yapılacağı düzenlenmiştir.