YAZIMIZI PDF OLARAK İNDİREBİLİRSİNİZ:
Daha önce paylaştığımız üzere, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”) 7 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve önemli düzenlemeler yürürlüğe girmişti. Değişiklik Kanunu ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcı (“ETHS”) ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı (“ETAHS”) kavramları mevzuatımıza kazandırılmıştı. Bu çerçevede, Değişiklik Kanununa paralel olarak, Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 29 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Yönetmeliğin amacı etkin ve adil rekabet ortamının tesis edilmesini ve elektronik ticaretin gelişiminin sağlanmasını teminen ETHS ve ETAHSlerin faaliyet ve denetimleri ile bunlar arasındaki ticari ilişkilerin düzenlenmesine yönelik usul ve esasları belirlemek olarak tanımlanmıştır. Bu kapsamda; Yönetmeliğin Değişiklik Kanunu ile yürürlüğe konulan düzenlemelerin detaylarını ve uygulama esaslarını açığa kavuşturduğu ve ETHS ve ETAHSlerin çeşitli yükümlülüklerini düzenlendiği; elektronik ticarette haksız ticari uygulamalar, hukuka aykırı içerikler, aracılık sözleşmesi, elektronik ticaret lisansı gibi hususlar ile ilgili düzenlemeler içerdiği görülmektedir.
Yönetmelik ile getirilen önemli düzenlemeler aşağıdaki başlıklar altında, ilgili Yönetmelik maddeleri belirtilerek özetlenmiştir.
1. YENİ TANIM: ORTA ÖLÇEKLİ, BÜYÜK ÖLÇEKLİ VE ÇOK BÜYÜK ÖLÇEKLİ ETAHSler VE ETHSler (Madde 4)
Yönetmelik ile getirilen önemli düzenlemelerden birinin de ETAHSlere ve ETHSlere yönelik olarak orta ölçekli, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli şeklindeki sınıflandırma kriteri olduğu görülmektedir.
Buna göre, ETAHSler ve ETHSler bir takvim yılındaki net işlem hacimlerinin (“NİH”) belirli eşikleri aşması halinde aşağıdaki şekilde sınıflandırılacaktır:
2. BİLGİ VERME VE SİPARİŞ (Madde 5 – Madde 9)
Hem ETHSlere hem de ETAHSlere ticaret unvanı ve/veya tacir adı ve soyadı, e-posta adresi, telefon numarası, merkez adres, MERSİS numarası, KEP adresi gibi iletişim bilgilerini bulundurma yükümlülüğü getirilmiştir. Ayrıca, ETAHSler, ETHSlerin iletişim bilgilerini doğrulamakla yükümlü tutulmuştur.
ETAHS ve kendine ait elektronik ortamda satış yapan ETHS, elektronik ticaret ortamının ana sayfasında doğrudan ulaşılabilecek şekilde “işlem rehberi” başlığı altında, siparişin tamamlanması için gerekli teknik adımları, sözleşmenin saklanmasına ilişkin bilgileri, özet işlem formu ve işlem geri almaya yarayan teknik araçlara ilişkin bilgileri ve uyuşmazlık çıkması halinde başvurulabilecek alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmaları (varsa) hakkındaki bilgileri güncel olarak bulundurmakla yükümlü tutulmuştur.
ETAHS ve kendine ait elektronik ortamda faaliyette bulunan ETHS; siparişi aldığını, işlemin yapıldığı elektronik ticaret ortamı üzerinden ve ayrıca elektronik posta, kısa mesaj veya telefon araması gibi araçlardan en az biriyle gecikmeksizin alıcıya bildirmekle yükümlü tutulmuştur.
3. HUKUKA AYKIRI İÇERİK VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALAR (Madde 10 – Madde 11)
Diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça; ETAHSlerin, ETHSler tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı hususlardan sorumlu olmayacağı düzenlenmiştir. Ayrıca, ETAHSler, ETHS tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması hâlinde, bu içeriği kırk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ETHS’ye ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirmekle yükümlü tutulmuştur.
Elektronik ticarette haksız ticari uygulama, “ETAHS’nin, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalar” olarak tanımlanmış ve haksız ticari uygulamalar yasaklanmıştır.
Yönetmeliğin 11. maddesinin ikinci fıkrasında sayılan sekiz davranışın her durumda haksız ticari uygulama sayılacağı düzenlenmiştir.
4. FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKKI İHLALLERİ (Madde 12 – Madde 14)
Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikâyet başvurularının dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla Yönetmeliğin 12. maddesinde belirtilen hususları içerecek şekilde ETAHS’ye yapılacağı düzenlenmiştir.
ETAHSler, şikâyet başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren kırk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin şikâyete konu ürünü yayımdan kaldırarak durumu ETHS’ye ve hak sahibine bildirmekle yükümlü tutulmuştur.
Ayrıca; ETHSlere şikâyet başvurularına karşı itiraz etme imkânı getirilmiş olup ETHS’nin itirazında haklı olduğunun açıkça anlaşılması halinde ETAHSlerin, şikâyete konu ürünü itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç yirmi dört saat içinde yeniden yayımlayacağı düzenlenmiştir.
5. ARACILIK SÖZLEŞMESİ (Madde 15 – Madde 17)
ETAHS ile ETHS arasındaki ticari ilişkinin koşulları yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirleneceği düzenlenmiş, aracılık sözleşmesinde bulunması gereken asgari unsurlar belirtilmiştir.
ETAHSler, aracılık sözleşmesi değişikliğine ilişkin bildirimi dâhili iletişim sistemi ve ayrıca onaylanmış elektronik iletişim adresi üzerinden ETHSlere yapmakla yükümlü tutulmuştur. ETAHS tarafından daha uzun bir süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren on beş günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacağı düzenlenmiştir.
ETAHSlerin, aracılık sözleşmesinde yer verilen nesnel ölçütler hariç olmak üzere aracılık hizmetini kısıtlayamayacağı, askıya alamayacağı veya sonlandıramayacağı hüküm altına alınmıştır.
ETAHSler, aracılık sözleşmesinde belirtilen aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılmasını gerektiren durumların varlığı halinde gerekçelerini açık ve anlaşılır şekilde belirterek ETHS’den açıklama talep edecek ve açıklamasını sunması için ETHS’ye en az üç iş günü süre verecektir.
Aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması durumunda ETHSler, aracılık sözleşmesine ve hukuka uygun olması kaydıyla yalnızca mevcut siparişlerine ilişkin iş ve işlemleri yürütecektir.
Mevzuattan kaynaklanan sebeplerle veya kamu düzenini ilgilendiren, gecikmesinde sakınca bulunan ya da dolandırıcılık, veri ihlali veya diğer siber güvenlik risklerini içeren durumlarda aracılık hizmeti derhal kısıtlanabilecek, askıya alınabilecek veya sonlandırılabilecektir.
6. YÜKÜMLÜLÜKLER (Madde 18 – Madde 27)
6.1. Dahili İletişim Sistemi (Madde 18)
ETAHS, ETHS tarafından yapılan başvuruları dâhili iletişim sistemi üzerinden alacağı ve başvurunun alındığı tarihten itibaren on beş gün içinde sonuçlandıracağı düzenlenmiştir.
Ayrıca, ETAHSlere özleşmeye taraf olan ETHS’nin kolayca erişebileceği şekilde aracılık sözleşmesini dâhili iletişim sisteminde saklama ve bunların Ticaret Bakanlığı personelleri tarafından görüntülenebilmesine yönelik teknik imkân sunma yükümlülüğü getirilmiştir.
6.2. ETAHSlere Getirilen Markalı Ürün Satış Yasağı (Madde 19)
ETAHSlerin, üreticisinin kim olduğuna bakılmaksızın kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde satışa sunamayacağı veya bu malların satışına aracılık edemeyeceği düzenlenmiştir.
Ancak, toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki satışlarından elde eden kişilerin markasını taşıyan veya marka kullanım hakkını haiz olduğu mallar yasaktan muaf tutulmuştur.
6.3. ETHSlerin Markalarının Tanıtım Amaçlı Kullanılamaması (Madde 19)
ETAHSlerin veya ETHSlerin, yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden olumlu irade beyanlarını almadan ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adlarının münhasıran ana unsurunu oluşturan tescilli markalarından oluşan anahtar kelimelere reklam vererek çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacağı düzenlenmiştir.
Bu düzenlemeye aykırılık halinde, Ticaret Bakanlığına şikâyet başvurusu imkânı tanınmıştır.
6.4. Arama Motorlarında Tanıtım ve Erişim Kısıtlamaları (Madde 20)
ETAHSlerin veya ETHSlerin, yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden olumlu irade beyanlarını almadan ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adlarının münhasıran ana unsurunu oluşturan tescilli markalarından oluşan anahtar kelimelere reklam vererek çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacağı düzenlenmiştir.
Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHSler ve orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHSlerin, net işlem hacmine dâhil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere, kendine veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilere ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim imkânı sunamayacağı ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapamayacağı düzenlenmiştir.
6.5. Orta, Büyük ve Çok Büyük Ölçekli ETAHSlere Getirilen Veri Kullanımı ve Paylaşımı Yükümlülükleri (Madde 21)
Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHSlere veri kullanımı ve paylaşımı ile ilgili birtakım yükümlülükler getirildiği görülmektedir.
ETAHSlerin; kamuya açık veriler hariç olmak üzere, ETHS veya alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetinin sunulması ve geliştirilmesi amacıyla kullanacağı düzenlenmiştir.
ETAHSlerin aracılık hizmetinden elde ettiği verileri, kendisinin ETHS olduğu durumda veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu ETHS’ler üzerinden diğer ETHS’lerle rekabet ederken kullanamayacağı düzenlenmiştir.
ETAHSler; ETHlere ait satış ve iade verileri, ürün özellikleri, müşteri grupları ve dağılımları, ilgili ETHS’nin performansı gibi verilerin ETHS tarafından taşınmasına ve bunlara erişim sağlanmasına teknik imkân sunmakla yükümlü kılınmıştır.
6.6. Pay Devri Bildirim Yükümlülüğü (Madde 22)
Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHSler ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHSler, borsada kayden izlenen paylar hariç olmak üzere, şirket ortaklarının şirket içi yüzde beş ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini ETBİS’e bildirmekle yükümlü tutulmuştur. Benzer şekilde; bu teşebbüslerin şirket kurmaları, kurulmuş şirketin paylarını devralmaları veya bu payları devretmeleri hâlinde de ETBİS’e bildirmeleri gerektiği düzenlenmiştir.
6.7. Bağımsız Denetim Yükümlülüğü (Madde 23)
Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHSler ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHSler, bir önceki takvim yılına ilişkin denetim yaptırmakla ve denetim raporunu her takvim yılının nisan ayı içinde Bakanlığa göndermekle yükümlü tutulmuştur.
6.8. Mevzuata Uygunluk Raporu (Madde 24)
Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHSler, ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili olarak; Yönetmeliğe ve belirtilen diğer mevzuata aykırı hususları tespit etmek amacıyla her yıl inceleme yapmak ve bu incelemeye ilişkin rapor hazırlayarak izleyen takvim yılının nisan ayı içinde Ticaret Bakanlığı’na bildirmekle yükümlü tutulmuştur.
6.9. Ödeme Hizmetlerine İlişkin Yükümlülükler (Madde 25)
Çok büyük ölçekli ETAHSler elektronik ticaret pazar yerlerinde, çok büyük ölçekli ETHSler ise elektronik ticaret ortamlarında ödeme hizmetlerine aşağıdaki sınırlamalara uymakla yükümlü tutulmuştur:
Ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin sundukları hizmetlerin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkân sağlamama
Ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyette bulunulmasına imkân sağlamama
6.10. Posta ve Taşımacılık Hizmetlerine İlişkin Kısıtlama (Madde 26)
Çok büyük ölçekli ETAHSlerin, aracılık hizmeti sundukları elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendilerinin ETHS olarak yaptığı satışları ile elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacağı düzenlenmiştir.
6.11. İlan Hizmetine İlişkin Kısıtlama (Madde 27)
Çok büyük ölçekli ETAHSler ve çok büyük ölçekli ETHSler, mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması hâlinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlamamakla yükümlü kılınmıştır.
Ayrıca, çok büyük ölçekli ETAHSlere ve çok büyük ölçekli ETHSlere, anılan hizmetlerin kendileri veya ekonomik bütünlük içinde bulundukları kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi hâlinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunmama ve birbirinin tanıtımını yapmama yükümlülüğü getirilmiştir.
7. REKLAM VE İNDİRİM BÜTÇESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER (Madde 28 – Madde 29)
Değişiklik Kanununda, ETAHSlerin ve ETHSlerin yıllık net işlem hacimlerinin yalnızca belirli bir kısmını reklam ve indirim harcamalarında kullanabileceği düzenlenmişti. Buna ilişkin düzenlemelere Yönetmelikte de yer verildiği görülmektedir:
Öte yandan; Yönetmelik ile getirilen yeniliğin reklam ve indirime ilişkin tanımlar olduğu görülmektedir:
Yönetmeliğin 28. maddesinde reklam aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:
“Yazılı, işitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya veya açık ya da kapalı alanlarda veya tanınmış kişi gibi iletişime elverişli her türlü araç kullanılarak yapılan; mal ve hizmetlerin çevrim içi veya çevrim dışı mecralarda tanıtılması, görünürlüğünün artırılması ya da erişiminin kolaylaştırılması, alıcıların satın alma veya kiralama kararlarının etkilenmesi, söz konusu mal ve hizmetlere erişimin kolaylaştırılması amacıyla gerçek veya tüzel kişilere doğrudan ya da dolaylı ekonomik menfaat sağlanması gibi sponsorluk faaliyetleri dahil tanıtım ve pazarlama iletişimi”
Yönetmeliğin 29. maddesinde ise nelerin indirim bütçesi içerisinde değerlendirileceği düzenlenmiştir:
“ETAHS’nin alıcı ve ETHS’ler, ETHS’nin ise alıcılar adına katlandığı maliyetler, bunlara sağlanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diğer ekonomik menfaatler indirim bütçesi içinde değerlendirilir.”
8. ELEKTRONİK TİCARET LİSANSI (Madde 30 – Madde 31)
Kanun ile getirilen önemli düzenlemelerden biri de elektronik ticaret lisansı alma yükümlülüğü idi. Buna göre aşağıdaki kategorilere dahil olan ETAHS ve ETHSlerin elektronik ticaret lisansı almaları gerekmektedir:
* Yalnızca toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden ETHSler elektronik ticaret lisansı almakla yükümlü tutulmuştur.
Kanunda düzenlenen ve Yönetmelikte de yer verilen, yıllık net işlem hacimlerine göre belirlenen eşikler doğrultusunda değişen elektronik ticaret lisans ücreti oranlarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir:
9. İNTİBAK (UYUM) SÜRECİ (Geçici Madde 1)
Yönetmelik kapsamında intibak süreci öngörülmüş olup, süreç aşağıdaki şekilde işleyecektir:
1 Ocak 2023 tarihinden önce yapılan ve bu tarihten itibaren altı ay içinde Yönetmeliğe uygun hâle getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümleri geçersiz kabul edilecektir.
Dâhili iletişim sistemine yönelik yükümlülükler 1 Temmuz 2023 tarihine kadar yerine getirilecektir.
ETAHSler, 1 Ocak 2023'den önce aracılık hizmeti sunduğu ETHSlerin sağladığı bilgileri doğrulama yükümlülüğünü 1 Ocak 2024 tarihine kadar yerine getirecektir.
Aşağıdaki yükümlülüklere ise 1 Ocak 2024 tarihine kadar uyum sağlanacaktır:
- ETAHSlere getirilen markalı ürün satış yasağı
- Farklı elektronik ticaret ortamları arasında erişim sunmama ve tanıtım yapmama yükümlülükleri
- Ödeme hizmetlerine ilişkin yükümlülükler
- Posta ve taşımacılık hizmetlerine ilişkin kısıtlama
SONUÇ
Yönetmelik ile, Kanun değişikliklerine paralel olarak, ETAHS ve ETHSlere yönelik yükümlülüklerin detaylandırıldığı ve bazı yeni yükümlülüklerin getirildiği görülmektedir. Özellikle, aracılık sözleşmelerinin içeriği ve değişiklik süreçleri, veri taşınabilirliğine ilişkin detaylar ile fikri ve sınai hak ihlallerine ilişkin süreçlerin çeşitli paydaşları ilgilendireceği düşünülmektedir. Bu çerçevede, ETHS ve ETAHSlerin Kanun ve Yönetmeliği detaylı şekilde inceleyerek uyum süreçlerini yürütmeleri önem arz etmektedir.